Травеньскі сход Згуртаваньня “Пагоня”
У суботу, 12 траўня, у Доме Маракоў на Мангэтане прайшоў чарговы, травеньскі, сход Беларуска-Амэрыканскага Згуртаваньня “Пагоня”. Напачатку сходу старшыня арганізацыі сп. Віталь Зайка распавёў пра маючыя адбыцца імпрэзы, заклікаў сачыць за аб’явамі на старонцы “Пагоні” ў Фэйсбуку.
З прэзэнтацыяй пра іміграцыйнае заканадаўства Злучаных Штатаў выступіў адвакат сп. Гарт Хол. Ён коратка распавёў пра сябе і пра тое, як вывучыў расейскую мову. У 1980-я гады прыехаў вывучаць расейскую мову, трапіў у Бурацкі цэнтар альтэрнатыўнай мэдыцыны. Там знайшоў сабе і жонку. У 1992 годзе вярнуліся ў ЗША і тады пачаў дапамагаць людзям з пытаньнямі, зьвязанымі з іміграцыяй. Скончыў юрыдычную школу і з 2003 году практыкуе права ў штаце Мэрылэнд і Дыстрыкце Калюмбія, а як іміграцыйнае права тычыцца федэральных законаў, дык яго можна практыкаваць у кожным штаце, без патрэбы адмысловай ліцэнзіі. У справах іміграцыі для беларусаў дапамагае адмысловы памочнік Міхаіл, які сам зь Менску і арыентуецца ў беларускай спэцыфіцы.
Сп. Г. Хол спыніўся таксама на пытаньнях працоўных візаў і юрыдычнай дапамогі праз паралігалаў. Ён адзначыў, што на сайце NYCourts.gov ёсьць інфармацыя пра адвакатаў – дадзеныя, спэцыялізацыя, ці прымаліся супраць яго (яе) дысцыплінарныя меры, і падобнае. Сп. Хол спыніўся на стадыях атрыманьня палітычнага прытулку (азылю) у ЗША, і падкрэсьліў, што асноўная і галоўная рэч, якую мусіць даказаць аплікант – што яму пагражаюць ганеньні й перасьлед (persecution) у краіне, адкуль ён паходзіць. Заява на азыль павінна ад пачатку адпавядаць патрабаваньням і крытэрам, што вызначаюць дапушчальнасьць стасаваньня меры палітпрытулку. Сп. Г. Хол на пытаньні адказаў, што кожны выпадак мусіць мець максымальна вызначаны кантэкст, і таму на канкрэтныя пытаньні ён можа дэталёва адказваць толькі ў межах юрыдычнага кансультаваньня.
Затым перад прысутнымі выступіў фотамастак сп. Джон Кунстэдар. Ён распавёў пра сябе і пра сваё захапленьне Беларусьсю, яе людзямі, традыцыямі, прыродай. Прамаўляў выдатнай беларускай мовай. Ягонае зацікаўленьне пачалося з час тых часоў, калі напачатку 2000-х прыехаў у Беларусь у якасьці супрацоўніка амбасады ЗША ў Менску. Ён працаваў другім сакратаром амбасады, і намесьнікам кіраўніка місіі ў Менску, калі адносіны ў 2006 годзе зусім папсаваліся. “Як толькі прыехаў у Беларусь – шмат езьдзіў, вандраваў па правінцыі, калі можна так сказаць, бо часьцяком адчуваю, што правінцыя і ёсьць мэтраполія, там дзе жыве і дыхае сапраўдная Беларусь”. У першыя паўтары гады знаёміўся з краінаю, наезьдзіў 35 тыс. км. Паўсюль здымаў. У жніўні 2008 году ў Паставах прайшла фотавыстава ў мясцовым Доме культуры, але ня ўсе здымкі трапілі на яе, бо загадчыцы Дому культуры на спадабаліся некаторыя, на якіх “людзі выглядалі беднымі, дамы – недагледжанымі”. Разам з тым выстава адбылася, яе пабачылі людзі, і гэта ўжо быў посьпех.
Сп. Кунстэдар сказаў, што шмат чытаў пра Беларусь, і натхняўся творчасьцю такіх фотамастакоў і этнографаў як Ісак Сэрбаў, Зыгмунт Юркоўскі, Вацлаў Ластоўскі, Соф’я Хамянтоўская, Ян Булгак, Аляксандар Сержпутоўскі. Шмат дапамагаў вядомы сучасны фотамастак Дзяніс Раманюк, з якім езьдзілі на Гомельшчыну, у Чачэрскі й Веткаўскі раёны.
Далей сп. Джон Кунстэдар паказаў праз праектар свае фатаздымкі, камэнтуючы іх. “Адна жанчына неяк на імпрэзе стаяла – глядзела на мяне, а тады падыйшла дый кажа: “О, дык вы шукаеце беларускую экзотыку!” На што адказаў ёй, што для мяне беларуская вёска – гэта як быць дома, гэта сваё, не экзотыка. А вось гарады – гэта экзотыка, гэта тое, дзе я не чуюся сваім. Архітэктурную спадчыну Менску не разумею, і яна ёсьць для мяне экзотыкай, хоць і не здымаю яе”.
Прамоўца адзначыў, што ён некалі пачынаў вучыць баўгарскую мову, і таму вывучэньне беларускай, як другой славянская мовы, мела ўжо пэўны падмурак. “Наагул, розьніца паміж сьвятлом і гукам – толькі ў даўжыні хвалі, таму лічу што выявы, якія здымаю, агранічна зьвязаныя з моваю гэтых людзей, моваю беларускай вёскі. Характар, гук мовы робяць свой уплыў. Як і характар глебы, і смак суніцаў”. Здымае ён 75мм аб’ектывам, лічыць што гэта вельмі блізка да людзей, і разам з тым паважае годнасьць кожнага. Пераважна на чорна-белую стужку, але часам і на каляровую; лічбавых камэраў не прызнае. Яму імпануе манэра беларускага фотакарэспандэнта Сяргея Гудзіліна, але той мае іншы, больш рэпартэрскі, падыход. “Мой падыход – адлюстраваць прыгажосьць і годнасьць жыцьця маіх суб’ектаў, іхныя штодзённыя клопаты з аднаго боку, а таксама іхную далучанасьць да вечнага – з другога”.
Бываў шмат у якіх вёсках і мястэчках Беларусі, і мала засталоя мясьцінаў, дзе б не пабываў яшчэ. Здымаў на фэсьце ў Будславе, на Купальлі пад Менскам, на пілігрымцы ў Росіцы. Здымаў дзяцей і старых, і пасадку бульбы, і набажэнствы ў цэрквах і касьцёлах, і паховіны, і народныя абрады, рамёствы. “Вось плот – нахіліўся й паваліўся, жэрдкі як нотны стан, гэты плот – як скрыпічны ключ у музыцы. Калі сябры рабілі маю выставу ў Браславе, трэба было запытацца дазволу галоўнага ідэоляга раёну, яна прагледзела фатаздымкі і адкладае фота з плотам: “У нашым раёне ўсе платы ў парадку!” Праўда, удалося яе ўгаварыць, што гэта ў іншым раёне, і здымак-ткі патрапіў на выставу”. А яшчэ пра лаву: “Вось лава у вёсцы на вуліцы. Гэта ня проста лава, гэта вясковая агора, форум, назіральны пункт. Бабулі вясковыя ўсё ведаюць, маюць рэнтген-вочы, бачаць, ці чалавек гэты добры, ці дрэнны”. Сьвятары ў вёсцы Рубель. Ліштвы ў вёсцы Тонеж, ліштвы наагул вельмі важная частка спадчыны. Вось Радаўніца ў Аздамічах. “Культура, якая годна справіцца са сьмерцю – гэта сапраўдная культура. Бо што ёсьць культура, з лаціны – гэта перагной, урадлівы слой глебы. Бяз гною няма хлеба і бульбы – і гэтак бяз мовы, традыцыяў няма культуры”.
Вось Зьвеставаньне ў вёсцы Дварэц, “дзіўна, чаму не карыстаюцца сымболем Зьвеставаньня на 25 Сакавіка, на Дзень Волі, яны супадаюць па календары – бо Зьвеставаньне гэта Добрая Вестка, і надзвычай добра пасуе абвешчаньню Незалежнасьці”. Вось людзі працуюць на зямлі. Яны ведаюць, што рабіць, без падказак зь сельсавету або з адміністрацыі прэзыдэнта. Так было сотні гадоў, і так ёсьць. І значыць, нацыя існуе, насуперак усім перашкодам і скептыцызму. Вось сьвята Пятра і Паўла ў Іўі – працавітыя рукі на сваім месцы. “Вось стары трымае дзяўчынку, якая цалуе паску ў царкве – гэта момант перадачы традыцыі, перадачы веры і культуры, гэта цудоўны момант, што трапіў у кадр”.
На пытаньне якой мовай ён пераважна карыстаўся, адказаў, што як размаўляў па-беларуску, дык заўсёды бачыў падзяку ў вачох людзей. Наагул можна сказаць, што людзі, іхны характар яму ўжо знаёмыя. “Я рос на Чыкагшчыне, і там бачыў шмат людзей з вашага рэгіёну, і што нагадваюць вашых. Спакойныя, працавітыя людзі, якія ведаюць, чаго ім трэба ад жыцьця. Можна сказаць, што Чыкага – самы вялікі горад ВКЛ у Амэрыцы. Там ёсьць і палякі, і летувісы, і, канешне, ёсьць беларусы. Па досьведзе, розьніца паміж беларусамі і расейцамі – як дзень і ноч. Таксама вялікая розьніца паміж палякам і беларусам. Мне падабаецца ваш код росту і чысьціня традыцыі, якая ёсьць адмысловая і адначасна глыбока эўрапэйская”.
Сп. Кунстэдар адзначыў, што ў часы сваёй дыпляматычнай працы ён сутыкаўся са стаўленьнем амэрыканскіх афіцыйных асабаў да нацыяў на ўсход ад Одэру, як да “недаразьвітых і недастаткова цывілізаваных”. Але палітыка – гэта тое, што часам ляжыць на супрацьлеглым баку ад культуры. “А мне, я лічу, гэта Божы дар – вяртацца ў Беларусь і здымаць. Я ўдзячны беларускім сябрам, што адчынілі мне дзьверы вашай краіны і вашай культуры”.
Фатаздымкі сп. Дж. Кунстэдара можна паглядзець у сеціве на сайце Radzimaphoto.com і таксама Flickr-John Kunstadter. Сп. Джон Кунстэдар адказаў на пытаньні прысутных, а пасьля ўсе мелі нагоду працягнуць гутаркі пры сьціплых пачастунках.
Віталь ЗАЙКА
