---

 

Марш Паняволеных Народаў і ліпеньскі сход Згуртаваньня “Пагоня”

      У нядзелю, 15 ліпеня 2018 году, на Мангэтане ў НьюЁрку прайшоў Марш Паняволеных Народаў. Традыцыйна Марш зьяўляецца імпрэзай, што адкрывае Тыдзень Паняволеных Народаў – шэраг мерапрыемстваў, скіраваных на інфармаваньне ды прыцягненьне ўвагі амэрыканскай грамадзкасьці да становішча, у якім знаходзяцца народы па цэлым сьвеце, што жывуць пад уціскам камуністычных, посткамуністычных ды кожных іншых тыраніяў і дыктатураў.

      Гістарычна Тыдзень Паняволеных Народаў быў запачаткаваны ў 1959 годзе праз адмысловы ўрадавы закон, высунуты загадам прэзыдэнта Дўайта Айзэнгаўэра, а пасьля зацьверджаны Кангрэсам ЗША. На той час, час супрацьстаяньня камунізму і Вольнага сьвету, Тыдзень Паняволеных Народаў стаў і нагодай, і пляцоўкай для выказваньня пратэсту супраць расейскага камуністычнага імпэрыялізму. Каардынаваньне дзейнасьці эмігранцкіх антыкамуністычных арганізацыяў выхадцаў з Усходняй Эўропы праводзіў адмыслова створаны Камітэт Паняволеных Народаў, адным з заснавальнікаў якога былі й беларускія арганізацыі Амэрыкі. Камітэт рыхтаваў ня толькі імрэзы Тыдня Паняволеных Народаў, але і ўсю працу, скіраваную на дапамогу паняволеным народам Эўропы й Азіі. На працягу ўсіх тых гадоў камуністычнага панаваньня аж да пачатку 1990х гадоў беларусы ды іншыя прадстаўнікі эміграцыйных арганізацыяў народаў, што былі паняволеныя расейскім камунізмам – латышоў, палякаў, сэрбаў, мадзяраў, славакаў, эстонцаў, украінцаў, чэхаў, баўгараў, летувісаў, харватаў, а таксама казакоў, татараў ды іншых – працавалі супольна. Яны ладзілі сумесныя акцыі й мітынгі перад савецкімі дыпляматычнымі прадстаўніцтвамі, рабілі пікеты, распаўсюджвалі публікацыі, працавалі з сэнатарамі й кангрэсмэнамі, з прэзыдэнцкімі адміністрацыямі.

      Беларускія грамадзкія арганізацыі ў Амэрыцы заўсёды былі аднымі з найбольш актыўных у дзейнасьці Камітэту. На працягу дзясяткаў гадоў пад кіраўніцтвам Камітэту Паняволеных Народаў у кожны трэці тыдзень ліпеня сталіца сьвету – НьюЁрк – рабіўся трыбунаю публічных акцыяў  і масавых дэманстрацыяў прадстаўнікоў усіх краінаў Усходняй Эўропы і Азіі, якія падпарадкаваў сабе камунізм.

      Адным з найбольш памятных мерапрыемстваў Тыдня была дэманстрацыя Паняволеных Народаў каля Статуі Свабоды ў 1976 годзе, на 200годзьдзе ЗША. А ў 1988 годзе, на 30годзьдзе Тыдня Паняволеных Народаў, у сьвяткаваньні ўзяў удзел прэзыдэнт ЗША Роналд Рэйган, які ў сваёй прамове, у прыватнасьці, сказаў: “Сябры, паверце – Амэрыка ніколі не забудзецца на пакуты Паняволеных народаў па ўсім сьвеце! Мы ніколі не перастанем казаць праўду. Вашае змаганьне – ёсьць і нашым змаганьнем. Вашая мара – ёсьць і нашай марай. І аднойчы вы пераможаце, і аднаго дня вы зробіцеся вольныя!” Праз тры гады сказанае ў словах Рэйгана стала явай, Усходняя Эўропа вызвалілася ад камунізму, зьнік Савецкі Саюз.

      Штогод беларускія арганізацыі бралі актыўны ўдзел у імпрэзах Тыдня Паняволеных Народаў, і асабліва вылучалася БеларускаАмэрыканскае Задзіночаньне. Цяпер гэты гонар штогод мае БеларускаАмэрыканскае Згуртаваньне “Пагоня”. Менавіта беларусы складаюць цяпер пераважную большасьць удзельнікаў Маршу Паняволеных Народаў. Нажаль, прадстаўнікі ўсходнеэўрапэйскіх ды азіяцкіх арганізацыяў, што некалі задавалі тон, пакуль не далучаюцца да імпрэзы, ня гледзячы на лісты і звароты ад “Пагоні”. Асабліва дзівіць адсутнасьць украінскіх арганізацыяў, што маглі б эфэктыўней прыцягнуць увагу грамадзтва да абуральнага расейскага ціску і агрэсіі ў Крыме й на ўсходзе Ўкраіны. Некалькі год таму на Маршы зьяўляліся і прадстаўнікі Вэнэсуэлі, альбанскіх арганізацыяў, прыхільнікі незалежнасьці Тыбету, прадстаўнікі Кубы, Нікарагуа, кітайскія і віетнамскія змагары супраць камунізму. Але, нажаль, не было навязана шчыльнейых кантактаў, не была выказаная зацікаўленась супрацоўнічаць зь імі у шэрагах Камітэту Паняволеных Народаў. Натуральна, што гэткая расьцярушанасьць і незгуртаванасьць, адсутнасьць сувязаў і каардынацыі як мага лепей працуюць на руку таталітарным дыктатурам. Трэба шукаць шляхі пераадоленьня такой сытуацыі, і адным з крокаў наперад было б актывізаваньне дзейнасьці Камітэту Паняволеных Народаў.

      Нягледзячы на пахмурнае неба ды маленькі дожджык, удзельнікі Маршу 15 ліпеня сабраліся каля гатэлю “Пляза” пры 59й вуліцы і 5й авэню. Затым яны калёнаю пайшлі да Сабору сьв. Патрыка пры 50й вуліцы, дзе перад парталам катэдры адбылося ўрачыстае асьвячэньне сьцягоў. Затым у Саборы прайшла імша за Паняволеныя Народы й вызваленьне іх ад тыраніі. Пробашч Сабору, Мансынёр Робэрт Рытчы, які высьвеціў сьцягі, узгадаў таксама Паняволеныя Народы і падчас літургіі, і ў сваёй казані. Пасьля імшы ўдзельнікі імпрэзы разам сфатаграфаваліся перад саборам і затым прайшлі Маршам па 5й авэню да 59й вуліцы. Затым яны завярнулі на 59ю вуліцу і дайшлі да Мэйнманумэнту ў Цэнтральым парку пры Калямбуссыркл.

      Падчас Маршу гучэлі лёзунгі “Freedom to all Captive Nations!”, “Жыве Беларусь!”, “Свабоду ўсім Паняволеным Народам!” “Свабоду Беларусі!”, “Беларусь – ТАК! Лукашэнка – НЕ!” Скрозь на маршы дамінавалі беларускія нацыянальныя белчырвонабелыя сьцягі, маршыруючыя несьлі транспарант Камітэту Паняволеных Народаў, плякаты “Stop Luka”, “Свабоду палітвязьням”, “Freedom to Belarus”, “Жыве Беларусь”. Каля Мэйнманумэнту адбылося афіцыйнае адкрыцьцё Тыдню Паняволеных Народаў, якое распачаў уступным словам сп. Яан Куўм, старшыня Камітэту Паняволеных Народаў, і прадстаўнік амэрыканскаэстонскай і амэрыканскакубінскай грамады. Быў зачытаны прывітальны ліст ад прэзыдэнта ЗША Дональда Дж. Трампа, у якім той прывітаў і падтрымаў змаганьне Паняволеных народаў за свабоду.

      Ад беларускай грамады выступіў старшыня БеларускаАмэрыканскага Згуртаваньня “Пагоня” сп. Віталь Зайка, які падзякаваў прысутным за ўдзел у імпрэзе і заклікаў да пашырэньня інфармацыі пра Паняволеныя Народы і да прыцягненьня моладзі ў шэрагі Камітэту Паняволеных Народаў. Ён распавёў пра змаганьне за свабоду й дэмакратыю ў Беларусі, а таксама падкрэсьліў, што змаганьне за свабоду – гэта штодзённы рэфэрэндум, г. зн. што свабода ня ёсьць рэч бясплатная, за яе плоцяць, і часта – крывёю. Нажаль, гэтае сьцьверджаньне робіцца актуальным і ў сёнешніх Злучаных Штатах, калі правы і свабоды, заваяваныя змагарамі Вайны за незалежнасьць і айцамізаснавальнікамі ЗША, сёньня ставяцца пад пытаньне, і аплёўваюца сучаснымі леварадыкальнымі элітамі.

      Сп. Яан Куўм выступіў з прамовай пра гісторыю і мэты Камітэту Паняволеных народаў, заклікаў да больш актыўнага ўдзелу ў ягонай працы.

      Прамовы былі уважліва выслуханыя прысутнымі, большасьць зь якіх складалі прадстаўнікі Згуртаваньня “Пагоня” ды іхныя сябры і знаёмыя.

      Пасьля там жа каля Мэйнманумэнту ў скарочаным фармаце прайшоў ліпеньскі сход “Пагоні”, на ім вырашаліся тэхнічныя пытаньні арганізацыі і прагучэлі аб’явы. Наступны сход вырашана правесьці 12 жніўня на прыродзе ў ПраспэктПарку ў Брукліне, спалучыўшы зь нефармальным сяброўскім пікніком.

Віталь ЗАЙКА