Марш Паняволеных Народаў і ліпеньскі сход Згуртаваньня "Пагоня"
У нядзелю, 14-га ліпеня 2019 году на Мангэтане ў Нью-Ёрку адбыўся Марш Паняволеных Народаў. Гэты Марш адкрывае Тыдзень Паняволеных Народаў – шэраг мерапрыемстваў, якія прысьвечаныя клопату пра становішча народаў, што працягваюць знаходзіцца пад прыгнётам камуністычных, посткамуністычных ды кожных іншых тыраніяў і дыктатураў.
60 год таму, у 1959 годзе, Тыдзень Паняволеных Народаў быў замацаваны адмысловым урадавым законам – загадам прэзыдэнта Дўайта Айзэнгаўэра, які пазьней быў зацьверджаны Кангрэсам ЗША. Тыдзень Паняволеных Народаў стаў пляцоўкаю і нагодаю для дэманстрацыяў пратэсту супраць савецкага камуністычнага імпэрыялізму. Эмігранцкія арганізацыі з Усходняй Эўропы й краінаў Азіі заснавалі Камітэт Паняволеных Народаў, які вёў і каардынаваў ня толькі імрэзы Тыдня Паняволеных Народаў, але і ўсю працу, скіраваную на дапамогу паняволеным народам. На працягу ўсіх тых гадоў камуністычнага панаваньня ў Савецкім Саюзе і Ўсходняй Эўропе і да 1991 году прадстаўнікі эміграцыйных арганізацыяў народаў, якія былі паняволеныя савецкім камунізмам – чэхаў, украінцаў, палякаў, эстонцаў, летувісаў, казакоў, мадзяраў, славакаў, баўгараў, харватаў, латышоў ды іншых – ладзілі сумесныя мітынгі пад савецкімі дыпляматычнымі прадстаўніцтвамі, рабілі пікеты, распаўсюджвалі публікацыі, працавалі з сэнатарамі й кангрэсмэнамі, з прэзыдэнцкімі адміністрацыямі.
Сярод заснавальнікаў Камітэту былі таксама беларускія грамадзкія арганізацыі ў Амэрыцы. Пад кіраўніцтвам Камітэту Паняволеных Народаў на працягу дзясяткаў гадоў на кожны трэці тыдзень ліпеня Нью-Ёрк рабіўся трыбунаю масавых дэманстрацыяў і публічных акцыяў прадстаўнікоў усіх краінаў Усходняй Эўропы і Азіі, якія падмяў пад сябе маскоўскі бальшавізм. Выбітным мерапрыемствам Тыдня была дэманстрацыя Паняволеных Народаў каля Статуі Свабоды на 200-годзьдзе ЗША. У 1988 годзе ў падзеях Тыдня ўзяў удзел прэзыдэнт Рональд Рэйган, які ў сваёй прамове ў прыватнасьці сказаў: “Сябры, паверце – Амэрыка ніколі не забудзецца на пакуты паняволеных народаў па ўсім сьвеце! Мы ніколі не перастанем казаць праўду. Вашае змаганьне ёсьць і нашым змаганьнем. Вашая мара ёсьць і нашай марай. І аднойчы вы пераможаце, аднаго дня вы зробіцеся вольныя!”
Штогод беларускія арганізацыі бралі актыўны ўдзел у імпрэзах Тыдня Паняволеных Народаў, і асабліва вылучалася Беларуска-Амэрыканскае Задзіночаньне, але апошнім часам удзел у імпрэзе бяруць амаль выключна сябры Беларуска-Амэрыканскага Згуртаваньня “Пагоня”. Нажаль, адсутнасьць салідарнасьці народаў, хай ужо больш не паняволеных, і заняпад каардынацыйнай працы Камітэту Паняволеных Народаў, і гэткая раздрабнёнасьць па “нацыянальных хатах з краю” толькі дапамагае дыктатуры Пуціна ды іншым таталітарным дыктатурам.
Напачатку ўдзельнікі імрэзы сабраліся каля гатэлю “Пляза” пры 59-й вуліцы і 5-й авэню. Затым яны калёнаю пайшлі да сабору сьв. Патрыка пры 50-й вуліцы, дзе адбылося асьвячэньне сьцягоў ды імша за Паняволеныя Народы й вызваленьне іх ад тыраніі. Сьцягі высьвячаў пробашч сабору мансынёр Робэрт Рытчы, які таксама прэзэнтаваў прадстаўнікоў Камітэту Паняволеных Народаў і ўзгадаў паняволеныя народы ў сваёй казані і падчас літургіі.
Потым перад катэдраю на прыступках адбылося фатаграфаваньне. Пасьля імшы ўдзельнікі імпрэзы прайшлі Маршам па 5-й авэню і 59-й вуліцы да Калюмбус-Сыркль. Падчас шэсьця гучэлі лёзунгі: “Жыве Беларусь!”, “Беларусь – так! Лукашэнка – не!”, “Свабоду ўсім паняволеным Народам!”, “Свабоду Беларусі!”, “Свабода ня ёсьць бясплатнай!” Скрозь на маршы дамінавалі беларускія нацыянальныя бел-чырвона-белыя сьцягі, маршыруючыя несьлі транспарант Камітэту Паняволеных Народаў, плякаты “Спыніць рэпрэсіі ў Беларусі”, “Пуцін: прэч рукі ад Беларусі!”, “Рускі мір – гэта вайна”. Затым у Цэнтральным парку каля Мэйн-Манумэнту адбылося афіцыйнае адкрыцьцё Тыдня, якое адкрыў уступным словам сп. Яан Куўм, старшыня Камітэту Паняволеных Народаў, прадстаўнік амэрыканска-эстонскай грамады. Была зачытаныя праклямацыі ад прэзыдэнта ЗША, губэрнатара штату Нью-Ёрк і кіраўніцтва Камітэту Паняволеных Народаў.
Ад беларускай грамады выступіў старшыня Беларуска-Амэрыканскага Згуртаваньня “Пагоня” сп. Віталь Зайка, які прысьвяціў галоўную ўвагу свайго выступу ўдзелу моладзі ў змаганьні за свабоду й дэмакратыю ў Беларусі, а таксама сьцьвердзіў, што змаганьне за свабоду – гэта тэст на салідарнасьць, магчымасьць знаходзіць кампрамісы, свабода ня ёсьць бясплатная, за яе плоцяць крывёю.
Выступілі таксама прадстаўнікі Камітэту ад Эстоніі, ад Паўночнага ўсходу ЗША. Была прынятая рэзалюцыя, у якой урад ЗША заклікаецца да актыўнейшага ўдзелу ў дапамозе Паняволеным Народам, асуджаецца расейскі імпэрыялізм і посткамуністычныя тыраніі ў сьвеце – як у Беларусі, дзе рэжым Лукашэнкі застаецца выспаю несвабоды й рэпрэсіяў на эўрапейскім кантынэньце.
Пасьля ў скарочаным фармаце прайшоў ліпеньскі сход “Пагоні”, на ім вырашаліся тэхнічныя пытаньні, прагучэлі аб’явы. Жнівеньскі сход пройдзе 10-га жніўня ў Доме Маракоў і на ім заплянаваная прэзэнтацыя прадстаўнікоў кампаніі, што займаецца падрыхтоўкаю спэцыялістаў інфармацыйных тэхналёгіяў.
Віталь ЗАЙКА
Здымкі аўтара
