№ 12 (706) за сьнежань 2024 г.
Перамога Рэспубліканскай Партыі - ці стане яна перамогай цэлай Амэрыкі
5 лістапада 2024 году амэрыканскія выбарцы аддалі свае галаcы за кандыдата на прэзыдэнта ЗША, былога прэзыдэнта Дональда Трампа. Гэта былі трэція выбары Трампа, і другія, у якіх ён перамог. У адрозьненьне ад выбараў 2016 году, а тым больш году 2020-га, дасягнутая Трампам і рэспубліканцамі перамога на выбарах ужо не ставіцца пад сумлеў. А вось падзеі вакол выбараў 2020 году сталі адной з найзмрочных зьяваў у найноўшай гісторыі Амэрыкі. З аднаго боку, дэмпартыя, сродкі масавай інфармацыі, палітычныя аглядальнікі й аналітыкі, адукацыйныя і забаўлялныя эліты ўсхвалялі перамогу віцэ-прэзыдэнта Байдэна і праводзілі наймаштабную кампанію дэзынфармацыі, маніпуляцыяў і “гаслайтынгу”.
Абгрунтаваныя, дакумэнтальна зафіксаваныя выпадкі фальсыфікацыяў падчас выбараў, парушэньні справядлівасьці, празрыстасьці й дэмакратычнасьці выбараў былі абвешчаныя “тэорыямі змовы”, “выдумкамі трампістаў”, “спробамі рэспубліканцаў захапіць уладу”. Між тым набраўся цэлы корпус сьведчаньняў аб парушэньнях падчас выбараў: адмовы назіральнікам прысутнічаць пры падліку бюлетэняў, шматкротныя прапусканьні бюлетэняў праз падліковыя машыны, падлік паштовых бюлетэняў са штампамі пазьнейшай даты і без штампаў наагул, памылкі машынаў для галасаваньня фірмаў Dominion Voting Systems і Smartmatic, калі дзясяткі тысяч(!) галасоў за Трампа заносіліся пры падліку як пададзеныя за Байдэна, а пасьля пратэстаў назіральнікаў былі перакінутыя назад, маўляў, “проста памылачка выйшла”.
Палаты прадстаўнікоў Джорджыі https://www.youtube.com/watch?v=NVLeI-zEmEQ і Пэнсыльваніі https:// www.c-span.org/video/?478422-1/ pennsylvania-republican-hearing-2020-election на сваіх слуханьнях адносна выбараў 2020 году праслухалі мноства сьведкаў, аналітыкаў, экспэртаў па выбарах і тэхналёгіях падліку галасоў. Народныя прадстаўнікі ў тых штатах прыйшлі да высновы, што адбываліся масавыя парушэньні. Пра гэта, дарэчы, ужо амаль няма інфармацыі ў сеціве, і не прачытаеш у Вікіпэдыі, што стала новым фарпостам лявацкай ідэалёгіі. Але прадстаўнікі выбарчых камісіяў ды іншыя бюракраты самаўпэўнена заяўлялі, нават пасьля прызнаных памылак у падліку некалькіх тысяч галасоў (гэта тое, што было “злоўлена”) – “не маглі паўплываць на вынікі выбараў!” І гэта пры тым, што ў трох “хісткіх” штатах, Арызоне, Пэнсыльваніі й Джорджыі, што вырашылі лёс выбараў, перавага Байдэна склала каля 40 тысяч галасоў, што цалкам рэальна сфальсыфікаваць і адпаведна аформіць.
Пазьней, калі прадстаўнікі Рэспубліканскай партыі падалі зыскі на парушэньні падчас выбараў, амаль усе зыскі былі беспадстаўна адкінутыя. Гэта значыць, судзьдзі прагледзелі гадзіны відэазапісаў, сотні й тысячы пісьмовых сьведчаньняў канкрэтных людзей, грамадзянаў-назіральнікаў, грамадзянаў-выбаршчыкаў і, вокам не міргнуўшы, выкінулі, як сьмецьце, тыя сьведчаньні, дзе людзі пад прысягай былі гатовыя адстойваць, рэалізуючы сваё права на дэмакратычныя, справядлівыя і празрыстыя выбары. Напрошваецца пытаньне, ці праглядаліся наагул тыя сьведчаньні, ці не былі яны апрыёры занесеныя ў катэгорыю непрыймальных.
У кожным разе, тая самапэўнасьць левакоў і Дэмпартыі, што ўсчалі кампанію дыскрэдытацыі сьведчаньняў пра парушэньні на выбарах, маўляў гэта інсінуацыі, прыдумкі “скрайне-правых”, “праект Бэнана і Qanon” – выклікалі ў адказ контрэакцыю, якая скончылася падзеямі 6 студзеня 2021 году, калі на вачах усёй краіны, у наўпростым этэры некалькі соцень чалавек “правальсіравалі” ў будынак Капітолію, патуляліся там без відавочнай мэты й якіх-кольвечы арганізаваных дзеяньняў, пахадзілі па габінэтах недалёка ад залі, дзе адбывалася паседжаньне па зацьверджаньні вынікаў, страцілі адну жанчыну застрэленай і пакінулі будынак. Усё гэта нагадвала загадзя падрыхтаваную пастку – і брак сур’ёзных спробаў стрымаць пранікненьне “турыстаў” у будынак, і разгубленая бязмэтавасьць тых людзей, што не чакалі такога лёгка дасягнутага выніку, і галоўнае – быў арганізаваны мэтадычны накат валу абвінавачаньняў у “дзяржаўным перакуле”, “спробе захопу ўлады”, “злачыннай акцыі Трампа”. Усе наступныя дзеяньні кіраўніцтва Дэмпартыі й кіруючых элітаў Амэрыкі, і новыя інфармацыі – як адмова сьпікершы Н. Пэлозі ўзмоцніць ахову Капітолія і далучыць да аховы Нацгвардыю – толькі ўзмоцнілі думкі пра справакаванасьць падзеяў 6 студзеня 2021 году.
Усё гэта яшчэ больш замацавала падзел грамадзтва, што існаваў і раней, але ня быў такі выразны, такі зацяты, такі бескампрамісны. І ня быў так ідэалягічна абгрунтаваны. І вось да ўлады ў краіне зноў прыйшоў чалавек, якога яшчэ 4 гады таму называлі “аранжавы фюрар”, “мізагініст”, “расіст”, “антысэміт”. Цяпер яго ўжо не журналісты, а супернікі па выбарах назвалі “фашыстам”, “аматарам Гітлера” і “новым Гітлерам”.
Краіна застаецца падзеленай роўна палова на палову. Што чакаць ад наступных чатырох год прэзыдэнтцва Трампа? Ведаючы неўраўнаважаную і нецярплівую сутнасьць характару Дональда Трампа, ягоную абмежаванасьць і эгатызм, застаецца спадзявацца толькі на ўраўнаважанасьць, цярплівасьць і кампэтэнтнасьць дарадцаў і сябраў ягонай адміністрацыі. Але гэта таксама стаіць пад пытаньнем, бо выглядае, што ўсе намінанты на асноўныя пазыцыі ў адміністрацыі гэта тыя людзі, каго Трамп пабачыў у тэлевізіі!
З другога боку, зацятасьць і адвага Трампа, наўпросты і адкрыты падыход да праблемаў, “тытанічнасьць” і харызма ягонай асобы даюць шанец пераламаць тэндэнцыю разьвіцьця грамадзтва па задумах леварадыкалаў – убок падвышэньня ролі дзяржавы, залежнасьці ад яе і абмежаваньня самастойнасьці індывіда. Трамп настаўлены стымуляваць рэіндустрыялізацыю Амэрыкі, дасягнуць энэргетычнай незалежнасьці, мінімізаваць рэгуляваньне і кантраляваньне эканомікі, адкінуць адыёзныя пастуляты “кліматычных ваяроў”, на якія выкідаюцца мільярды народных грошай. Трампу-45 удалося дасягнуць паніжэньня інфляцыі, падвышаньня ўзроўню працоўнай занятасьці і ўзроўню прыбыткаў працуючых. Ёсьць падставы спадзявацца, што гэта зможа зрабіць і Трамп-47. Задача досыць цяжкая – палітычныя і грамадзкія апанэнты будуць хапаць за ногі на кожным кроку, можна ўявіць, што кожны супрацоўнік адміністрацыі маладзей за 50 год – натуральна ёсьць патэнцыйным “падпольшчыкам” і “змагаром супраць аранжавай тыраніі”, прамарынаваўшыся ў сучаснай сыстэме вышэйшай (лявацкай – а іншай няма) адукацыі.
Нажаль, па абодва бакі сёнешняга палітычнага пазелу назіраецца ўзаемнае непрыняцьце, няздольнасьць і неахвота да дыялёгу, а часам проста лютая нянавісьць да сваіх суайчыньнікаў з іншымі палітычнымі поглядамі. Нажаль, часам прадказаньні сяго-таго з аналітыкаў і камэнтатараў пра непазьбежнасьць новай грамадзянскай вайны ў ЗША выглядаюць даволі падобнымі на праўду. Такі канфлікт стаў бы найвялікшай трагедыя ня толькі для Амэрыкі, але і для ўсяго сьвету, выклікаў бы ланцуговую рэакцыю па ўсёй плянэце і найверагодней адкінуў бы яе на тысячу годоў назад, у “цёмныя стагодзьдзі”.
Найбольшыя засьцярогі для аўтара гэтых радкоў выклікае зьнешняя палітыка Дональда Трампа, а дакладней – адносіны з Пуцінам і абыякавасьць да лёсу Ўкраіны. Хочацца спадзявацца, што гэта проста непрадуманая часовая пазыцыя, якую ў бліжэйшыя дні й тыдні выправяць кампэтэнтныя дарадцы і экспэрты ў новай адміністрацыі. На лёс Украіны завязаная будучыня нашай Бацькаўшчыны-Беларусі, а таксама ўсяго ўсходнеэўрапейскага рэгіёну. Менавіта цяпер аслабленая, перанапружаная Расея, рэжым якой за брытву хопіцца, каб застацца пры ўладзе – стала б для здольнага палітыка-прарока калібру Чэрчыля ці Бісмарка мажлівасьцю дабіцца справядлівага міру са спыненьнем братазабойчай вайны і захаваньнем тэрытарыяльнай цэласьці Ўкраіны. Нажаль, спадзявацца на тое, што такім палітыкам-прарокам будзе Дональд Трамп, падставаў дужа мала, хоць і не сказаць, што зусім няма.
Абедзьве паловы краіны шмат што падзяляе. Але таго, што лучыць – значна болей, і менавіта на гэтым мусіць засяродзіцца як новая прэзыдэнцкая адміністрацыя, так і грамадзтва ў цэлым. Толькі кампрамісы і арыентацыя на вышэйшыя за палітыку прынцыпы мусяць быць мэтадамі апэраваньня абедзьвух палітычных партыяў, усіх палітычных і грамадзкіх сілаў. Гэта выглядае казкай, але чалавеку натуральна хочацца верыць у лепшае. Што ж датычыць нас, беларусаў у Амэрыцы і на Бацькаўшчыне, тут асаблівых зьменаў няма, кансалідацыя, імкненьне да каардынацыі й яднаньня застаюцца галоўнымі пунктамі на парадку дня. Адміністрацыя Трампа будзе зацікаўленая ў Беларусі яшчэ менш, чым адыходзячая адміністрацыя, таму спадзявацца можна толькі на сябе, на свае уласныя сілы. Калі паверым у сябе, тады і зможам, і пераможам.
Віталь ЗАЙКА
